O dziwnych umiejętnościach mózgu, który potrafi sam się naprawiać, opowiadała podczas Światowego Tygodnia Mózgu w Warszawie prof. Małgorzata Kossut z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.

Uczestnicy wykładu „Neuroplastyczność i neurorehabilitacja” dowiedzieli się, że dzięki plastyczności układu nerwowego możliwe jest nie tylko uczenie się i zapamiętywanie, ale również odbudowa utraconej funkcji mózgu, czy naprawa zaburzeń czynności neurologicznych.

Jak opowiadała prof. Kossut, komórki nerwowe adaptują się do zmian w środowisku zewnętrznym całkiem szybko. Na przykład doświadczenie, które polegało na zakryciu ochotnikom oczu na dłuższy czas, wykazało, że obszary odpowiedzialne za dotyk w opuszkach palców, konieczne do sprawniejszego czytania pisma Braille’a, aktywują się nawet już po jednym tygodniu.

Inny eksperyment pokazał, że jeśli zasłoni się jedno oko, już po dwóch tygodniach można zauważyć zachodzące w mózgu zmiany: włókna nerwowe z zamkniętego oka wycofują się, ustępując miejsca neuronom oka sprawnego. A po utracie jednego palca, obszar mózgu, który zajmowany był przez reprezentację tego palca, szybko zaczynają zajmować reprezentacje pozostałych palców. Prof. Kossut wyjaśniła, że podobne procesy, choć na znacznie mniejszą skalę, mogą zachodzić w mózgu, kiedy przez godzinę będzie się trzymać na palcu ciasną gumkę recepturkę.

Podczas wykładu ekspertka podkreślała, iż badania nad neuroplastycznością mózgu mogą być szczególnie przydatne w rehabilitacji osób po udarze oraz w leczeniu schorzeń związanych ze starzeniem się mózgu.

Udar dezorganizuje bowiem pracę mózgu i przemodelowuje jego działanie. Po przejściu udaru organ musi od nowa nauczyć się, jak zastąpić uszkodzoną funkcję, taką jak na przykład poruszanie ręką czy mowa. Kompensacja działań uszkodzonych części mózgu zajmuje początkowo bardzo duże obszary nieużywanych do tego celu części mózgu. Po jakimś czasie jednak działania te stabilizują się, a obszary, za pomocą których dokonuje się kompensacja, mogą znacznie się zmniejszyć.

Prof. Kossut opowiedziała również o niektórych metodach neurorehabilitacji, a więc przywracania sprawności mózgu po udarze. Jedną z takich metod jest terapia z wymuszonym unieruchomieniem – sprawną kończynę unieruchamia się wówczas i „odcina” od pełnienia wykonywanych funkcji tak, by pacjent nauczył się, jak radzić sobie z mniej sprawną ręką czy nogą.

Innym sposobem na to może być elektrostymulacja, czyli pobudzanie i wzmacnianie pracy neuronów za pomocą napięcia elektrycznego. Jeszcze innymi sposobami neurorehabilitacji są: trening mentalny (który polega na wyobrażaniu sobie, że wykonuje się pewną czynność, co aktywuje odpowiednie obszary w mózgu), działania farmakologiczne, przezczaszkowa stymulacja magnetyczna, a także trening za pomocą wirtualnej rzeczywistości.

W kolejnym wykładzie organizowanym z okazji Światowego Tygodnia Mózgu będzie mowa o dopalaczach i ziołach szamanów. Opowie o nich Prof. dr hab. Jolanta Zawilska.

 

PAP – Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

kap

www.naukawpolsce.pl